Kilo verememenizin nedeni D vitamini eksikliğiniz olabilir mi?

D vitaminin tanımı:

D vitamini kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenleyen, yağda eriyen vitaminler arasında yer alan ve diğer vitaminlerden farklı olarakta vücutta üretilen hormon ve hormon öncüleri olan bir grup steroldür. D vitamini; bitkilerden alınan ergokalsiferol (Vitamin D2) ve hayvansal gıdalardan alınan aynı zamanda da bireyin derisinde bulunan 7 dehidrokolesterolün güneş ışınlarına (ultraviole B) maruziyeti sonucu oluşan kolekalsiferol (Vitamin D3) olarak iki formdan oluşmaktadır. İnsanlar D vitamini gereksiniminin büyük bir bölümünü güneş ışınları sayesinde endojen yol ile karşılamaktadır.

D vitaminin besinsel kaynakları:

Karaciğer, balık, yumurta sarısı somon, uskumru, süt, brokoli, yeşil soğan D vitamini bakımından zengin besin grubunu oluşturmaktadır.

D vitamini eksikliği:

Son dönemde D vitamini eksikliği, küresel bir sağlık sorunu haline gelmiştir. Özellikle sanayileşmiş ülkelerin kuzey bölgelerinde bu eksiklik yaygın olarak gözlemlenmektedir.

D vitamini eksikliği, güneş ışığından yeterince faydalanamayanlar, koyu tenliler, cildin güneş ışığı almasını engelleyen giyimler giyenler, yüksek faktörlü güneş koruyucu sürekli kullananlar, hava kirliliği yüksek bölgelerde yaşayanlar, obez bireyler, yaşlılar, sık doğum yapan kadınlar, beslenme yetersizliği yaşayanlar ve kış mevsiminin uzun sürdüğü bölgelerde yaşayanlar gibi gruplarda daha fazla görülmektedir. Önceleri D vitamininin yalnızca kemik, böbrek ve bağırsak sağlığı üzerindeki etkileri vurgulanırken, günümüzde beyin, prostat, meme, kolon, pankreas, bağışıklık hücreleri, kaslar, damarlar ve kalp gibi birçok organ üzerinde de etkili olduğu anlaşılmaktadır.

D vitamini eksikliği ve obezite:

Obezite, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde önemli bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) verilerine göre, 2014 yılında 18 yaş üzerindeki 1.9 milyar yetişkinin fazla kilolu, yaklaşık 600 milyonunun obez olduğu, ayrıca 2013 yılında 5 yaş altındaki 42 milyon çocuğun aşırı kilolu veya obez olduğu görülmüştür.

Ülkemizde de obezite oranları giderek artmaktadır. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) 2012 raporunda, Türkiye’de 15 yaş ve üzerindeki popülasyonda obezite oranının %52 olduğu belirtilmiştir. “Türkiye Diyabet Epidemiyoloji Araştırma Projesi (TURDEP-I)” çalışmasında obezite prevalansı %22, TURDEP-II çalışmasında ise %31.2 olarak saptanmıştır. Abdominal obezite prevalansı ise %46.3 olarak tespit edilmiştir. TURDEP I ve TURDEP II arasındaki 12 yıllık süreçte Türkiye’de obezite sıklığı %44 oranında artmıştır.

Obeziteye yol açan etkenler tam olarak anlaşılamamış olsa da, fiziksel aktivite eksikliği ve yanlış beslenmenin yanı sıra genetik, çevresel, nörolojik, fizyolojik, biyokimyasal, sosyo-kültürel ve psikolojik faktörlerin bir araya gelmesi ile oluştuğu düşünülmektedir. Son araştırmalar, obezitenin D vitamini ile ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. 23 çalışmayı inceleyen bir meta-analizde, obez bireylerde D vitamini yetersizliğinin normal kilolu bireylere göre %35, aşırı kilolu bireylere göre ise %24 daha fazla olduğu bulunmuştur. Ayrıca, beden kitle indeksi (BKİ) ile D vitamini eksikliği arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Heller ve arkadaşlarının gerçekleştirdiği benzer bir çalışmada, geniş vücut yapısına veya fazla yağ dokusuna sahip atletlerde de D vitamini eksikliği olduğu gözlemlenmiştir.

D vitamini takviyesinin, yağ asitlerinin oksidasyonu ve mitokondriyal metabolizmada rol oynayan genleri düzenleyerek yağ oksidasyonunu artırdığı ve bu şekilde kilo alımını sınırlayabileceği görülmektedir.

Sonuç ve öneri:

Vitamin D eksikliğinin obezite ile ilişkili olduğu yapılan birçok çalışmada görülmekle birlikte ilişkili olmadığını gösteren çalışmalarda mevcuttur. D vitamini eksikliğinin doğrudan kilo alımına neden olduğu konusunda net bir kanıt yok, ancak dolaylı etkileri olabilir. D vitamini, metabolizmayı etkileyebilir ve insülin duyarlılığını artırabilir. Ayrıca, düşük D vitamini seviyeleri bazı insanlarda enerji seviyelerini düşürebilir, bu da daha az hareket etmeye ve dolayısıyla kilo almaya yol açabilir. Ayrıca, D vitamini eksikliği bazen depresyonla ilişkilidir, bu da yeme alışkanlıklarını etkileyebilir.

Eğer D vitamini seviyeleriniz düşükse, bir sağlık profesyoneli ile görüşmekte fayda var. Onlar, takviye veya diğer önerilerle size yardımcı olabilir.